Söylenmemiş Sözün İzinde…

2018 yılında kurulan Samsun Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü, İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi bünyesinde kurulan ilk bölümlerden biridir.

Bölümümüzün eğitim kurgusu Türk dilinin formel ve semantik yapısı, işleyişi ve tarihsel dönüşümleri ile şiir ve nesir türünde metinlerin üretimi, yapısı ve alımlanışıyla ilgili teorik sorulara mümkün ölçüde cevapların arandığı zorunlu ve seçmeli derslerle şekillenmektedir. Edebiyat Teorileri ve Hermenötik, Dil Teorileri, Modern Türk Edebiyatında Özerkleşme, Klasik Türk Edebiyatının Kökenleri, Tasavvuf Edebiyatı, Türkçenin Söz Dizimi ve Anlam Bilimi gibi derslerle hangi metnin hangi durumda hangi okuma yöntemleriyle okunması gerektiğini, metinlerin zamansal ve tarihsel konumlarını, kültürel kökenlerini yapısal ve semantik düzeyde kavramayı; metinsel yapıları, etkileri ve farklı iletişimsel olguları kavramsallaştırabilme ve tasnif edebilmeyi amaçlarken öte yandan ortaya çıkan yeni dilsel-edebi olgular ve olaylar hakkında nasıl ikna edici ve geçerli açıklamalar üretebileceği hakkında fikir verir.

Böylece bölümümüz, öğrencilerin yeni toplumsal, siyasi, ahlaki, dini, sosyolojik, psikolojik, kültürel, estetik ve felsefi dönüşümler ve meydan okumalarla ilgili disiplinlerarası bağlantılar kurmasına imkân verebilecek çeşitliliği dikkate alarak şekillenmektedir. Bu çeşitlilik üretilen özgün yorumların ve geliştirilen perspektiflerin, kültürlerin sürekli artan birbirine bağlılığının farkında olarak karşılaştırmalı düzlemde farklı kültürlerin dil ve edebiyatlarına uygulayabilmesine imkân verecektir.

Bölümün İngilizce Mütercim ve Tercümanlık, Tarih, Psikoloji, İletişim Tasarımı ve Yönetimi, Coğrafya, Sosyoloji bölümleriyle ÇAP (Çift Anadal Protokolü) anlaşması vardır. Üniversitemizdeki diğer bölümlerle işbirliğini “disiplinlerarası” yaklaşımımız gereği önemsiyoruz.

Bölümün kurucu bölüm başkanı ve Yeni Türk Edebiyatı Anabilim dalının ilk başkanı Dr. Öğr. Üyesi Servet Gündoğdu’dur. Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Uğur Karadeniz Eski Türk Edebiyatı; Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Çelik Eski Türk Dili; Doç. Dr. Ahmet Keskin Türk Halk Edebiyatı Anabilim dallarının ilk başkanları olmuşlardır. Yeni Türk Dili Anabilim dalının ilk öğretim üyeleri ise Doç. Dr. Erkan Hirik ve Doç. Dr. Seçil Hirik’tir. Bölümün ve Yeni Türk Edebiyatı Anabilim dalının ilk araştırma görevlisi Arş. Gör. Kaan Kurt, Eski Türk Dili Anabilim dalının ilk araştırma görevlisi Arş. Gör. Yurdagül Aydın Üngör olmuştur. Daha sonrasında bölüme araştırma görevlileri olarak 2021 yılında Yeni Türk Edebiyatı anabilim dalına Esra Nur Akbulak, 2023 yılında Eski Türk Dili anabilim dalına Betül Mırık ve Türk Halk Edebiyatı anabilim dalına İlkyaz Yıldız katılmıştır. 2022 yılında bölümümüze katılan, Yeni Türk Edebiyatı anabilim dalı başkanımız Prof. Dr. Günil Özlem Ayaydın Cebe aynı zamanda mevcut bölüm başkanımız olarak görevine devam etmektedir. Bölüm başkan yardımcılarımız olaraksa Doç. Dr. Erkan Hirik ve Dr. Öğr. Üyesi Mustafa Altuğ Yayla görev yapmaktadır. Öğretim üyelerimizin tamamı akademik üretkenlikleriyle öne çıkmaktadır.

Bölümümüzde her anabilim dalının özgül bir ağırlığı vardır, Türk Dili ve Edebiyatının bir alanı diğerine baskın değildir. Anabilim dalları arasındaki sınırlar keskin çizgilerle çizilmemiştir, öğretim üyeleri ve alanlar arasında istişare ve ortak akıl yürütme hâli benimsenmiştir. Bu doğrultuda kuruluş sürecinde hazırlanan lisans müfredatı, bölümün açıklık ve esneklik prensibi çerçevesinde 2020 yılının Temmuz ayında ortak bir çalışmayla güncellenmiştir. 2023 yılında ise ortak bir çalışma yürütülmüş, üniversitemiz kalite ve FEDEK akreditasyon süreçlerini dikkate alarak müfredatımız yeniden düzenlenmiş, bu kapsamda müfredatımızdaki seçmeli ders sayısının arttırılmasını da içeren çeşitli düzenlemeler yapılmıştır.

Bölümümüz ilk lisans öğrencilerini 2019-2020 Eğitim-Öğretim yılında almıştır. Lisans öğrencilerimizin Türk dili ve edebiyatını öğrenme süreçlerinde özgür, eleştirel ve yaratıcı bir düşünce benimsemesini hedefliyoruz. Onlara öğrettiğimiz kadar onların yeni keşiflere açık zihinlerinden öğrenmeyi, bu öğretme ve öğrenme sürecini besleyecek bir diyalog ortamını yaratmayı önemsiyoruz. 

Yüksek Lisans Programı

Türk dili ve edebiyatının tarihsel ve teorik arka planına hâkim araştırmacılar yetiştirmek amacıyla yüksek lisans programı açma çalışmalarımız tamamlanmış ve 2021-2022 Eğitim-Öğretim Yılı Bahar Dönemi itibarıyla ilk yüksek lisans öğrencilerimiz aramıza katılmıştır.

Evrensele seslenme…

Bölümün ilk Erasmus anlaşması Bulgaristan’dan Konstantin Preslavsky University of Shumen ile yapılmıştır. Bu anlaşmaların sayısı giderek artırılarak öğrencilere farklı kültürleri tanıma ve tecrübeler edinme imkanı sağlanacaktır. Bölümün İngilizce ve Lehçe web siteleri 2020 yılının Ağustos ayında yayına girmiştir. Güncel faaliyetlerimiz Türkçe web sitemizde olduğu kadar bu dillerde de duyurulmaktadır. Bölümümüzün evrensele seslenme hedefi açısından buna özel bir önem atfediyoruz. Günümüz iletişim araçlarını da dikkate aldığımızdan resmî sosyal medya hesaplarımız mevcuttur. Twitter hesabımız 2019’un Eylül ayında, Instagram hesabımız 2020 yılının Ağustos ayında, YouTube kanalımız ise 2020 yılının Kasım ayında açılmıştır. Bu kanallardan edebiyat dünyasına dair haberlerin yanı sıra gerçekleştirdiğimiz akademik etkinlikleri de duyuruyor, öğretim üyelerimizin yayınlarını ve kazandıkları başarıları edebiyat kamusuyla paylaşıyoruz. Adam Mickiewicz University öğrencisi Daria Stenzel, Erasmus kapsamında bölümümüze gelen uluslararası ilk stajyerdir. Stenzel, 23 Eylül 2020 tarihinde “Sınırda Buluşmalar” adlı etkinliğimizin ilk konuşmacısı olarak “Türkiye’de Polonyalı Bir Şair: Adam Mickiewicz” adlı sunumunu yaparak stajını tamamlamıştır.

Bölüm bünyesinde ağırladığımız ilk konuğumuz 2020 yılının Şubat ayında “Kavramlar, Kuramlar ve Akımlar” adlı konuşmasıyla çağdaş Türk romancılığının önde gelen isimlerinden Latife Tekin olmuştur. Daha sonra Ekim 2020’den Şubat 2021’e değin  “Satırlar-Arası Okuma: Oğuz Demiralp’le Söyleşi” adlı etkinlik kapsamında eleştirmen Oğuz Demiralp, onun devamında “Bir Memleket Sevdalısı: Tevfik İleri” adlı konuşmasıyla Sadık Yalsızuçanlar, “Kanonun İnşasında Yayıncının Rolü” adlı konuşmasıyla Yalçın Armağan, “Tababet-i Ruhiye Edebiyatı: Deli, Doktor ve Sanatçı” adlı konuşmasıyla Fatih Artvinli, “Seattle Günlüğü” adlı konuşmasıyla Cihan Aktaş, “Arşivden Kitaba” adlı konuşmasıyla Sevengül Sönmez, “Siyasi İdeolojiler ve Edebiyat” adlı konuşmasıyla Tanıl Bora, “Osmanlılarda İlm-i Kıyafet ve Öncelleri” adlı konuşmasıyla Irvin Cemil Schick, “Edebiyatın Evinde Kiracı Olmak: Divan Edebiyatı Nereye Gitti?” adlı konuşmasıyla Hasan Bülent Kahraman, “Yazmalara Düşülen Notlar, Müzmin Duygular: Osmanlı Uleması ve Hissi Dünyası” adlı konuşmasıyla Ahmet Tunç Şen ağırlanmıştır. Tüm bu etkinlikler edebiyat dünyası içerisinden yoğun ilgi görmüş, ulusal medya kanallarında haber olmuştur.

4 Aralık 2020 tarihinde Selim Sırrı Kuru‘nun açılış konuşmasıyla başlayan “Usulden Yönteme: M. Fuad Köprülü’nün Edebiyat Tarihçiliği” adlı sempozyum bölüm bünyesinde gerçekleştirdiğimiz ilk uluslararası programdır. Bu programla University of Washington, Johannes Gutenberg-Universität Mainz, Universität Hamburg, Boğaziçi Üniversitesi, 29 Mayıs Üniversitesi, Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Yeditepe Üniversitesi, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi ve Samsun Üniversitesi’nden Türk edebiyatı araştırmacıları tebliğlerini sunmuş, bölümler ve araştırmacılar arasında güçlü bir diyalog tesis edilmiştir. Sempozyum daha sonrasında Dr. Öğr. Üyesi Servet Gündoğdu ve Arş. Gör. Kaan Kurt‘un editörlüklerinde 2023 yılında VakıfBank Kültür Yayınları‘ndan kitaplaşmıştır. 

2021 yılının Mart ayında “Pound’un Çevrilemez Maskeleri: Türkçede Kantolar” adlı konuşmasıyla Efe Murad bölümümüzde ağırlanmıştır. Victoria R. Holbrook ve Özgür Taburoğlu bölümümüz tarafından ağırlanan diğer isimlerdir.

İstiklal Marşı’nın yazılışının ve resmen kabul edilişinin 100. yılı vesilesiyle bölüm bünyesinde 21 Nisan 2021 tarihinde “İnşâ ve Meşrûiyet: İstiklal Marşı’nın Tarihsel Kompozisyonu” adlı sempozyum gerçekleştirilmiştir. Sempozyuma yurt içinden ve yurt dışından konuşmacılar katılmış ve sempozyumumuz üniversiteler, bölümler ve araştırmacılar arasında diyalog tesis eden ikinci büyük etkinliğimiz olmuştur. Bu sempozyum da 2023 yılında Pegem Akademi tarafından kitaplaşmıştır.

26 Mayıs 2021 tarihinde edebî metni çevreleyen unsurlardan olan yayıncılığı ve çeviri faaliyetlerini tartışmak ve yayıncılık ve çeviri üzerine düşünmek istediğimiz “Metnin Uğrakları: Yayıncılık ve Çeviri” adlı sempozyumumuz gerçekleştirilmiştir. İki oturumda gerçekleşen sempozyumumuzda hem yayıncılık hem de çeviri sektöründen konuşmacılar tebliğlerini sunmuşlardır.

2021 yılının Haziran ayında “Toplumun Poetik Temelleri” adlı konuşmasıyla Besim Dellaloğlu, “Sürgün ve Hüzün Ötesinde Yazmak: Heinrich Heine ve Nâzım Hikmet” adlı konuşmasıyla Azade Seyhan, “Metin ve İmge” adlı konuşmasıyla Ahmet Gürata ve “Anadolu ve Rus İhtilâli Gölgesinde Vâlâ Nureddin” adlı konuşmasıyla Nergis Ertürk bölümümüzde ağırladığımız konuklarımız olmuşlardır.

30 Haziran 2021 tarihinde bölümümüzde çağdaş şiirin farklı yönelimleri arasında anlamlı bir diyalog tesis etmeyi amaçlayan “Bir İmge Bir Kavram: 2000 Sonrası Türk Şiiri Şairler Kolokyumu” adlı etkinlik gerçekleştirilmiştir. Bu etkinliğimizde şairler, imge ve kavram ekseninde konuşmalar yapmışlardır.

3-4 Aralık 2021 tarihinde bölümümüzde Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Okurun İzini Sürmek başlıklı bir sempozyum gerçekleşmiş, iki gün boyunca toplamda dört panel süren sempozyumda ulusal ve uluslararası akademik camiadan birçok araştırmacı bildirilerini sunmuşlardır.

26-27 Mayıs 2022 tarihlerinde “Türk Diline Artzamanlı ve Eşzamanlı Bakışlar” başlıklı çevrim içi bir çalıştay da bölümümüzde gerçekleştirilmiştir. İki gün süren çalıştay günde üçer oturum olmak üzere toplam altı oturumdan oluşmuştur. Zoom üzerinden gerçekleşen ve geniş ilgi gören çalıştaya yurt içi ve yurt dışından alanlarında nitelikli toplamda 32 araştırmacı katılarak bildirilerini sundular. Çalıştay daha sonrasında bölüm hocalarımız Doç. Dr. Seçil Hirik, Doç. Dr. Erkan Hirik ve Dr. Öğr. Üyesi Neslihan Çelik’in editörlüklerinde Türk Diline Artzamanlı ve Eşzamanlı Bakışlar adıyla kitaplaşmıştır.

(20 Kasım 2023)